Η μάχη εναντίον των ξένων εισβολέων του οργανισμού
με απλά λόγια
Τα κύτταρα της ανοσίας
Το ανθρώπινο σώμα αποτελείται συνολικά από 500 εκατομμύρια ανοσοκύτταρα που προστατεύουν το σώμα από ξένα σώματα. Η πρώτη σειρά άμυνας ανήκει στα ουδετερόφιλα και τα μακροφαγοκύτταρα, τα οποία εγκλωβίζουν και καταστρέφουν τους ξένους εισβολείς, ενώ κατόπιν αναλαμβάνουν τα Τ-λεμφοκύτταρα -δολοφόνοι. Τα Τ-λεμφοκύτταρα είναι οι κύριες μονάδες κρούσης καταλαμβάνοντας το 65% όλων των ανοσοκυττάρων, ενώ τα Β καταλαμβάνοντας το 15% παίζουν ρόλο αντίδρασης αντιγόνου-αντισώματος.
Τα ΝΚ κύτταρα
Τα ΝΚ-κύτταρα (Natural Killers) κατέχοντας το 10% είναι υπεύθυνα για την άμεση φυσική ανοσία. Τα κύτταρα αυτά, παράγονται στο μυελό των οστών ενώ αναπτύσσονται σε διάφορα όργανα, καθένα από τα οποία παίζει διαφορετικό ρόλο. Ένα από τα όργανα αυτά είναι ο θύμος αδένας όπου τα nk-κύτταρα “εκπαιδεύονται” ως μαχητές.
Η αναγνώριση του ”εχθρού”
Τα Τ-λεμφοκύτταρα ως κύριες μονάδες κρούσης, δεν αντιδρούν άμεσα, διότι αδυνατούν να αναγνωρίσουν τα ξένα σώματα από μόνα τους. Η πρώτη αναγνώριση μιας ξένης ουσίας είναι καθήκον των Μακροφάγων κυττάρων, τα οποία δρουν γρήγορα εγκλωβίζοντάς τα στο κύτταρό τους αποικοδομώντας τα ενζυματικά.
Με τον τρόπο αυτό μεταφέρεται η πληροφορία για τις εισβαλόμενες ξένες ουσίες στους Βοηθούς (helpers) Τ-λεμφοκύτταρα (Τ4), στην επιφάνεια των οποίων υπάρχει μια “μη-αυτοαναγνωρίσιμη θέση” (αντιγόνο MHC) η οποία διαφοροποιείται μόλις “αναγνωριστεί”.
Η οργάνωση της επίθεσης
Τα αντιγόνα που εμφανίζονται από τα Μακροφάγα, συλλαμβάνονται από τους “Υποδοχείς Αντιγόνου” των Βοηθών Τ-Λεμφοκυττάρων και οι εισβολείς αναγνωρίζονται. Οι Βοηθοί Τ-Λεμφοκύτταρα τότε, ενεργοποιούν τους Δολοφόνους (Killers) Τ-Λεμφοκύτταρα (T8) εκκρίνοντας Ιντερλευκίνη-2 και εκκινώντας Λεμφοκίνες για να επιτεθούν στην ξένη ουσία. Παράλληλα τα Β-κύτταρα ενεργοποιούνται απελευθερώνοντας αντισώματα και αρχίζοντας ανοσοαντιδράσεις.
Η παραπάνω διαδικασία παίρνει αρκετό χρόνο προτού τα Τ και Β-κύτταρα αρχίσουν να αντιδρούν εναντίον των ξένων ουσιών, ενώ την ίδια στιγμή, τα ΝΚ-κύτταρα έχουν αρχίσει να επιτίθενται ανεξάρτητα, χωρίς περίπλοκες διαδικασίες.
Δράση των ενεργών ΝΚ- κυττάρων
Αυτός είναι ο λόγος που τα ΝΚ-κύτταρα θεωρούνται σημαντικά για την προστασία του ανθρώπινου σώματος, ιδιαίτερα απέναντι στον καρκίνο.
Ο “κόκκος” του ΝΚ -κυττάρου
Τα ΝΚ-κύτταρα έχουν μεγάλο πυρήνα σε σχήμα καρδιάς ο οποίος καλείται “κόκκος” και είναι το όπλο τους ενάντια στα ξένα κύτταρα. Προτού ενεργοποιηθούν δεν υπάρχουν “κόκκοι”, και έτσι δεν μπορούν να καταστρέψουν εισβολείς.
Ανεξάρτητα από τον αριθμό και την ποιότητα τους, τα μη ενεργοποιημένα ΝΚ-κύτταρα δεν έχουν χρήση. Οι “κόκκοι” είναι με άλλα λόγια οι σφαίρες του πιστολιού της ανοσίας. Η επίθεση των ΝΚ-κυττάρων εναντίων των καρκινικών κυττάρων ξεκινά με την ανεξάρτητη αναγνώριση τους και στη συνέχεια σύνδεσή τους με αυτά, όπου ο “κόκκος” απελευθερώνεται για να τα καταστρέψει μέσα σε 5 λεπτά.
Η καταστροφή του “εχθρού”
Οι “κόκκοι” κολλούν στην επιφάνεια του καρκινικού κυττάρου και της δημιουργούν οπές, μέσα από τις οποίες, το περιβάλλον υγρό εισέρχεται στο κύτταρο του καρκίνου προκαλώντας τον θάνατό του.
Αρκετά ΝΚ-κύτταρα μπορούν να μάχονται εναντίον ενός κυττάρου καρκίνου την ίδια στιγμή, ενώ ένα ΝΚ-κύτταρο μπορεί να επιτίθεται σε δύο διαφορετικά. Μόλις ένα καρκινικό κύτταρο εξοντωθεί, το ΝΚ-κύτταρο ξεκινά επίθεση σε άλλα, καταστρέφοντάς τα το ένα μετά το άλλο.
ΝΚ-κύτταρα & καρκίνος: Ένας “πόλεμος κυττάρων”
Η σχέση ανάμεσα στα ΝΚ-κύτταρα και στον καρκίνο είναι σαν ένα παιχνίδι πολέμου ανάμεσα στη γάτα και τα ποντίκια. Τα δυνατότερα ΝΚ-κύτταρα μπορούν να καταστρέφουν τα κύτταρα του καρκίνου, ενώ αντίθετα τα κύτταρα του καρκίνου θα μπορούσαν να επιτεθούν στα ΝΚ-κύτταρα όταν αυτά είναι μη ενεργά και άρα αδύναμα. Θα μπορούσαμε να τον ονομάσουμε “πόλεμο κυττάρων”. Στο ανθρώπινο σώμα τέτοιοι “πόλεμοι κυττάρων” ανάμεσα σε ανοσοκύτταρα και ουσίες εισβολέων συμβαίνουν συνέχεια. Όταν η ανοσία μας καθίσταται για κάποιο λόγο αδύναμη, θα νικηθούμε και θα ασθενήσουμε.
Μέθοδοι Ενεργοποίησης
Γενικά, τα κύτταρα ΝΚ τα οποία βρίσκονται στον ανθρώπινο οργανισμό, είναι μη ενεργοποιημένα και μπορούν να ενεργοποιηθούν κυρίως μέσω της διατροφής. Η ενεργοποίηση τους μπορεί επίσης να επιτευχθεί με τη χρήση συστατικών όπως Ιντερφερόνης, υποκινητών Ιντερφερόνης, Ιντερλευκίνης-2 και βακτηριακών διαλυμάτων.
Εντούτοις, το κόστος των μεθόδων αυτών σε σχέση χρήματος – παράπλευρων παρενεργειών είναι μεγάλο.
Ανάγκη Ενεργοποίησης
Κατά τις χειρουργικές επεμβάσεις πρωτοπαθών νεοπλασιών, δυνητικά κακοήθη κύτταρα μπορεί από λάθος να απελευθερωθούν μέσα στο κυκλοφορικό σύστημα και να αναπτύξουν δευτερεύουσες μεταστατικές εστίες. Χαμηλή δράση ΝΚ-κυττάρων, είναι συνδεδεμένη με αυξημένη πιθανότητα ανάπτυξης μετάστασης. Σε ασθενείς με μεταστατικές ασθένειες, ο χρόνος επιβίωσής τους είναι συνδεδεμένος με το επίπεδο ενεργοποίησης των κυττάρων ΝΚ.
Καταστάσεις με χαμηλή δράση ΝΚ -κυττάρων
Έχει παρατηρηθεί ότι ασθενείς με σοβαρές κακοήθειες ή μεγάλους καρκινικούς όγκους, έχουν μειωμένη δράση ΝΚ-κυττάρων. Επίσης, συμβατικές θεραπείες όπως ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία, πιθανώς να επιδρούν δυσμενώς στη δράση των ΝΚ-κυττάρων και για το λόγο αυτό, καλό είναι να προσπαθήσουμε να αντιστρέψουμε την ανεπιθύμητη αυτή επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς. Χαμηλή δράση ΝΚ-κυττάρων ακόμη, παρουσιάζεται σε αυτοάνοσα και σε χρόνια νοσήματα.
Το σημαντικό γεγονός τέλος είναι, ότι πολλές κοινές χημικές ουσίες καταστρέφουν ή /και αποδυναμώνουν τη λειτουργία και την δράση των ΝΚ-κυττάρων. Η προσδοκία για εναλλακτικά σκευάσματα ενεργοποίησης ΝΚ-κυττάρων, έχει οδηγήσει σε έρευνα για λειτουργικά παράγωγα τροφίμων, ικανών να παράγουν χωρίς παρενέργειες, θετικά αποτελέσματα κατά την ενεργοποίηση τους.